De tekenzaal van de Maatschappij Felix Meritis

Tussen 1788 en 1809 vervaardigde Adriaan de Lelie vier schilderijen die zijn te relateren aan het genootschapleven van Felix Meritis, waarvan dit er één is. Ten tijde van De Lelie kwamen in het (nog steeds bestaande) sociëteitsgebouw aan de Keizersgracht kunstenaars, handelaren en dilettanten bijeen om hun belangstelling voor de schone kunsten met elkaar te delen. De voornaamste activiteiten van het Departement der Tekenkunde waren de kunstbeschouwingen en het tekenen naar een levend model, meestal een vrijwilliger uit het gezelschap. Op dit schilderij heeft De Lelie een aantal van hen, waaronder zichzelf afgebeeld. De compositie geeft een goede indruk van de wijze waarop het eraan toeging in de Tekenzaal, maar moet desondanks niet worden opgevat als een letterlijke weergave van zo’n bijeenkomst. De voorstelling werd door De Lelie geschilderd in opdracht van Cornelis Sebille Roos en is gebaseerd op een ontwerptekening uit 1797 van Jacques Kuyper (1761-1808). Roos, zelf een toegewijd lid van het Departement der Tekenkunde, gaf tussen 1791 en 1801 vier prenten uit met als onderwerp het interieur van de verschillende zalen in het sociëteitsgebouw. In eerste instantie was het de bedoeling dat er van de voorstelling van de Tekenzaal, die deel uitmaakte van deze reeks, een gravure zou worden gemaakt met daarin opgenomen de portretten van de actieve leden. Het schilderij van De Lelie zou hiertoe als voorbeeld dienen en na zijn voltooiing worden tentoongesteld in Felix Meritis, zodat degenen die belangstelling voor zo’n gravure hadden zich hiervoor konden intekenen. Omdat het beoogde aantal inschrijvingen van tweehonderd uiteindelijk niet werd gehaald, besloot Roos van het initiatief af te zien. De prent van de tekenzaal werd overigens voltooid in 1801, zij het met enkele anonieme figuren. Toen de publicatie van de gravure geen doorgang vond, toonde Felix Meritis belangstelling voor het aankopen van De Lelies schilderij. Na overleg met Roos werd besloten een loterij te organiseren waaraan, behalve de leden, ook het genootschap met vijf loten deelnam. Felix Meritis had het geluk aan zijn zijde en won het doek, dat nadien werd opgehangen in de Gehoorzaal. Een naar de voorstelling vervaardigde omtrektekening leert ons wie de geportretteerden zijn. Onder hen bevinden zich de graveurs Lambertus Antonius Claessens, Jacques Kuyper en Reinier Vinkeles, die allen werkzaam waren voor Cornelis Sebille Roos, die eveneens is afgebeeld. Andere aanwezigen zijn de kunstverzamelaar Josephus Augustinus Brentano, de schilder Jan Kamphuysen, de dilettant en mecenas Dirk Versteegh en professor Andreas Bonn, wiens beeltenis reeds eerder door De Lelie was vastgelegd.

De tekenzaal van de Maatschappij Felix Meritis

Tussen 1788 en 1809 vervaardigde Adriaan de Lelie vier schilderijen die zijn te relateren aan het genootschapleven van Felix Meritis, waarvan dit er één is. Ten tijde van De Lelie kwamen in het (nog steeds bestaande) sociëteitsgebouw aan de Keizersgracht kunstenaars, handelaren en dilettanten bijeen om hun belangstelling voor de schone kunsten met elkaar te delen. De voornaamste activiteiten van het Departement der Tekenkunde waren de kunstbeschouwingen en het tekenen naar een levend model, meestal een vrijwilliger uit het gezelschap. Op dit schilderij heeft De Lelie een aantal van hen, waaronder zichzelf afgebeeld. De compositie geeft een goede indruk van de wijze waarop het eraan toeging in de Tekenzaal, maar moet desondanks niet worden opgevat als een letterlijke weergave van zo’n bijeenkomst. De voorstelling werd door De Lelie geschilderd in opdracht van Cornelis Sebille Roos en is gebaseerd op een ontwerptekening uit 1797 van Jacques Kuyper (1761-1808). Roos, zelf een toegewijd lid van het Departement der Tekenkunde, gaf tussen 1791 en 1801 vier prenten uit met als onderwerp het interieur van de verschillende zalen in het sociëteitsgebouw. In eerste instantie was het de bedoeling dat er van de voorstelling van de Tekenzaal, die deel uitmaakte van deze reeks, een gravure zou worden gemaakt met daarin opgenomen de portretten van de actieve leden. Het schilderij van De Lelie zou hiertoe als voorbeeld dienen en na zijn voltooiing worden tentoongesteld in Felix Meritis, zodat degenen die belangstelling voor zo’n gravure hadden zich hiervoor konden intekenen. Omdat het beoogde aantal inschrijvingen van tweehonderd uiteindelijk niet werd gehaald, besloot Roos van het initiatief af te zien. De prent van de tekenzaal werd overigens voltooid in 1801, zij het met enkele anonieme figuren. Toen de publicatie van de gravure geen doorgang vond, toonde Felix Meritis belangstelling voor het aankopen van De Lelies schilderij. Na overleg met Roos werd besloten een loterij te organiseren waaraan, behalve de leden, ook het genootschap met vijf loten deelnam. Felix Meritis had het geluk aan zijn zijde en won het doek, dat nadien werd opgehangen in de Gehoorzaal. Een naar de voorstelling vervaardigde omtrektekening leert ons wie de geportretteerden zijn. Onder hen bevinden zich de graveurs Lambertus Antonius Claessens, Jacques Kuyper en Reinier Vinkeles, die allen werkzaam waren voor Cornelis Sebille Roos, die eveneens is afgebeeld. Andere aanwezigen zijn de kunstverzamelaar Josephus Augustinus Brentano, de schilder Jan Kamphuysen, de dilettant en mecenas Dirk Versteegh en professor Andreas Bonn, wiens beeltenis reeds eerder door De Lelie was vastgelegd.